Yosi

7:00 am ako nagigising, at 8:00 ang klase ko sa school, pero madalas na naghahari harian ako sa schedule ng school ko. madalas din kasing nale late yung Prof ko eh. madalas kahit na umabot na kami ng 9:00 kakahintay sa magaling kong Prof fessor ay hindi pa rin siya dumadating. Kaya madalas na nasasanay na lang kami na magpa late para hindi kami amagin sa kakahintay.

Pagkatapos kong bumangon sa kama, maliligo na ako tapos kakain na. kapag walang makain, lumalabas ako ng bahay para bumili ng makakain. Balik ako sa bahay para kumain habang nanonood ng t.v.

Pag alis ko saskay na ako ng jeep, minsan pakiramdam ko habang nasa jeep ako, ako na lang ang inaabangan ng buong klase dahil baka hindi sila makapag simula ng wala ako.

minsan nagi guilty ako at kinakabahan dahil baka sobrang late ko na . May kabuluhan pa kaya ang pag gising ko ng maaga para malate lang?

Hindi pa man kami ganong nakakalayo ay bigla naman na pinara ang jeep na sinasakyan ko ng isang "warrior" sa makabagong panahon na kung twagin ay "MMDA". Smoke Belching daw ang kaso ng Jeep na sinasakyan ko.

Minsan pakiramdam ko pati ako kukulatain ng MMDA dahil sa kasama ako sa nakasakay sa jeep at kasangkot ako sa Krimen.

Pero hindi naman. pero mas gusto ko yatang isama na huliin ng MMDA yung katabi kong mama na naninigarilyo. ginagawa na niya akong manok dahil sa paghithit niyas ng sigarilyo.

****

Pagdating sa school ay makikita ko ang ilan sa mga kaklase ko sa labas ng school namin at naninigarilyo din. tinatanong ko sa kanila kung late na ba ako? buti naman ay hindi pa.

Bago ako umakyat ay makikiramdam muna ako kung kailangan ko pa bang isuot ang uniform ko, hindi kasi ako nagsusuot ng uniform sa loob ng school, pero kung may guard na nakabantay ay magsusuot ako ng uniform bilang kaplastikan.

at laking tuwa ko sa kaklase ko dahil gingawa nanaman akong manok. binubugahan nanaman ako ng usok mula sa bunganga niya. Bad trip ako kaya umakyat na alng ako. buti na lang ay wala rin yung guwardiya sibil. wala dahil nasa banyo pala at nagyoyosi din. Bago pa man ako mabugahan ng isa pang dragon ay pumanhik na ako sa taas para hindi na makalanghap pa ng masamang amoy.

****

Ano kaya ang meron sa yosi at gustong gusto ito ng mga tao? Grade 3 ako nun nung una akong....

grade 3 ako noon nung una akong makakita nang batang nagyoyosi at babae pa. siguro mga grade six yung batang yun.

kaya nung una ang tingin ko sa mga naninigarilyo na bata pa ay normal lang. pero nalaman ko na hindi pala talaga maganda ang paninigarilyo sa katawan ng tao lalo na sa bata at buntis, dahil nagkwento sa akin yung tatay ko tungkol sa karanasan niya nung siya ay binata pa tungkol sa paninigarilyo.

****

Nagtraining pala nun yung tatay ko bilang isang sundalo at minsan daw ay napasama siya sa isang grupo na naninigarilyo at kahit na hindi siya naninigarilyo ay pinarusahan sila kasama siya ng isang mild na parusa.

pinakin lang naman sa kanila yung isang box ng sigarilyo. at dahil doon ay nagtanda na yung mga katropa ng tatay ko at nangakong hindi na maninigarilyo, pero yung tatay ko na engganyo. (pero joke lang yun kasi baka multuhin ako.)

Pero kahit na siguro hindi ako pinangaralan ng tatay ko tungkol sa pag iwas sa paninigarilyo, talaga sigurong ayaw ng utak ko ang subukan na hithitin ang bagay na ito.

kahit inuutusan ako ng mga matatanda na bumili ng sigarilyo at ako na mismo ang magsisindi para sa kanila ay hindi ko ginagawa.

siguro pumapayag ako kung bibili lang pero kung ipapasindi pa sakin yung sigarilyo ay hind ia na ko papayag.

****

Basta ayokong manigarilyo, . Pero natuwa naman ako dahil hindi ako nakaranas na akokin man lang ng mga nakikilala ko sa paninigarilyo. minsan lang kapag bako pa lang kaming magkakilala, pero tumatanggi ako at sinasabi ko na hindi ako naninigarilyo.

Minsan ginagawa nang hobby ng ilan ang paninigarilyo. minsan nangahas akong tanungin kung ano ba ang makukuha sa pagyoyosi. at sumagot naman sila ng matitino. yung isa sa tinanong ko ay sumagot ng ganito.

"Pare gusto ko nang mamatay. susunugin ko ang baga ko."

yung isa naman ay ganito....

"wala lang, para mapadali yung buhay ko.

yung isa na kasama naman nung isa ay ganito....

"Masarap kasing magyosi kapag kakatapos mo lang kumain."

Pero ang ilan daw ay nagyoyosi para pantanggal nerbiyos, pampalipas oras, o kaya makasama mo s paghihintay ng kung sino man ang hinihintay mo.

base sa mga tinanong ko at sa mga sagot nila ay sila mismo ay alam na nila kung ano ang masamang epekto ng paninigarilyo sa buhay nila. Pero ang sagot nung isa kong tinanong na patanong din "kung masama ang paninigarilyo, bakit maraming nagtitinda at meron pang commercial sa t.v tungkol sa sigarilyo.

sumagot ako. pero meron din naman sinasabi na "Government Warning Cigarette smoking is dangerous to your health".

****

Sinubukan ko na rin na pigilan ang mga kaklase ko sa paninigarilyo pero nabigo ako, kahit dawkasi gustuhin nila ay hindi nila kaagad agad maalis ang bisyo na ito.

Napapatanong tuloy ako kung sino kaya ang kauna unahang tao ang naka isip ng paninigarilyo.

Ewan ko kung toto ah.

Noong unang panahon, panahon yata nung paniniwala sa mythology, isang huron indian ang nagligtas sa mga kapwa niya na nagugutom dahil hindi talaga namumunga ang mga tinatnim nila noon. pero isang babae ang nabigyan daw ng kapangyarihan at naglakbay sa buong mundo para magic kin ang mga tinanim na bagay, tapos nung napagod siya ay umupo muna siya sa iang bukid at habang nakikinig ng kanta ng spongecola na pasubali sa kanyang ipod shuffle ay sinubukan niyang sindihan ang isang pananim para ito ay singhutin. ito na yung tabako. (naniniwala ka?)

pero nung

6000 b.c. nadiskubre ang tabako sa america.

600 - 1000 a.d. unang nauso sa publiko ang pagyoyosi.

mga 1492 -1500 - nung na naging adik sa pagyoyosi si christoper columbus sa paninigarilyo

1497 - nang i tsismis nila christoper columbus at robert pane ang tungkol sa paninigarilyo sa europe.

15 18 - mexico: nang pinag aralan ni Juan de grijalva sa yucatan mexico ang paninigarilyo ng mga naitives.

1519 naman ng nilagyan ng pabango ng mexiacan natives ang sigarilyo.

1530 sa tulong ni Bernardino de Sahagun mas pina uso ang pag yoyosi

1531 - sa Santo domingo europe ay nagsimula na ang ka adikan sa pagyoyosi ang mga tao.

1534 -sa cuba

1548 sa brazil

1554 - binuo ang kauna unahangbrand ng sigarilyo ang " Cruydeboeck".

madami pa yan kaya lang tinatamad na ako.

world war 2, maraming manupakturero (manufacturers) ang namimigay ng “collectible cards”, isa sa bawat pakete ng sigarilyo. Hindi ko alam kung anong meron para kolektahin ang mga cards na iyon, pwera na lang siguro kung mga nude picture ni Britney Spears yun. Pero itinigil din ito dahil hindi makapagconcentrate sa giyera ang mga sundalo dahil sa mga cards na yon (joke lang). Itinigil ito para lang makapagsalba ng mga papel habang papasok na ang ikalawang digmaang pandaigidig. Bakit? Hindi ko alam.

****

Hanggang sa panahong ito ay usong uso parin ang paninigarilyo.

Ngayon kung buga ka ng buga at hindi mo alam kung ano bang meron sa usok na kinakain mo, pwes… basahin mo na lang ito.

Ang yosi ay binubuo ng maraming maraming maraming (as in sobrang dami talaga) kemikal na kung pagaaralan mo ng husto ay maiisip mo na bulok na diaper na lang
sana ang hihithitin mo.

Kapag nasindihan na ang sigarilyo, halos 4,000 na halu-halong kemikal ang nabubuo. Sa bilang na ito, tinatayang 40 kemikal ang nakapagdudulot ng kanser. Ilang halimbawa ay ang sumusunod:

1. cadmium o lead

2. Benzo (a) pyrene, benzene at nitrosamines.

Ang usok mula sa sigarilyo o Environmental Tobacco Smoke ay mayroong dalawang uri.

Ang una ay usok na binubuga ng mga naninigarilyo (mainstream smoke) at ang pangalawa ay usok mula mismo sa nakasinding sigarilyo (sidestream smoke).

Taglay din ng usok na ito ang mataas na antas ng carbon monoxide (isang gas na nakikipag-unahan sa oksiheno na makarating sa dugo)

1. acetone (pang-alis ng pang-kulay ng kuko)

2.hydrogen cyanide (panlason sa daga)

3. nicotine (pamatay-ipis)

4. hydrazine (langis ng rocket ship)

5. formaldehyde (gamot pang-embalsamo)

6. at iba pang kemikal.

Ang mga ito ay nakapagpapalala ng:

1. sakit sa puso

2. nagdudulot ng pagkalumpo o paralisis

3. nakasasama sa baga at lalamunan.

4.Isama mo na diyan ang pagkaitim ng gilagid mo at pagkabaho ng hininga mo.

5.magkakaroon ka din ng permanenteng katarata

6.habang uhay na pagkabulok ng ngipin o pagkabungal.

Ngayon kung iniisip mo na ligtas ka na dahil isa ka sa mga taong hindi naninigarilyo, puwet este pwes... nagkakamali ka. Kahit may lahi pa ang angkan niyo ng ninja, hindi ka makakaligtas sa usok ng yosi. Malaking porsyento ay nasa mga nagyoyosi at sabihin na nating may malaking porsyento rin sa mga taga-langhap. (nahihilo na ko sa usok…)

****

Pero kahit na siguro na hindi anong gawin ko ay hindi kaagad magagawang himukin ang kung sino para tigilan na ang paninigarilyo dahil marami paring matitigas ang ulo kahit na ipakain na mismo sa kila ang sign na delikado ang labis na paninigarilyo.

Sabi kasi nila mahirap daw talagang alisin ang nakasanayan na.

hindi daw kasi basta basta matatanggal ang pagkahilig, kailangan muna ng napakatinding training.

at ito ang training na napag alaman ko...

Sundin mo lang dawang mungkahing ito para matigilan mo na kahit paano ang paninigarilyo. Ewan ko kung epektibo pero sana makatulong sayo.

Bawasan ang sigarilyo na nababawasan mo sa isang araw. Halimbawa. Ang imbis na isang sigarilyo ang nauubos mo, bawasan mo lang ito nang kalahati. Tiisin mo lang.

linisin ang abuhan ng sigarilyo o ashtray. At simulang itago nang paisa isa ang mga natitira mong stock. O kaya itapon mo.


Sabihin mo sa sarili mo na maninigarilyo ka mamaya pagkatapos ng dalawanng oras at paglumipas ang dalawang oras ay sabihin sa sarili na maninigarilyo ka mamaya pagkatapos ng apat na oras at pag lumipas na nang apat na oras sabihin sa sarili na maninigarilyo ka mamaya pagkatapos ng anim na oras at kapag lumipas na ang anim na oras ulitin mo lang nang ulitin ang proseso hanggang sa tamarin ka nang manigarilyo.


yayain mo ang isa sa maga tropa mo na makipagpustahan na ang sinumang manigarilyo sa inyo ay magbabayad ng limang libong piso at ite treat siya ng 1 year supply ng yosi kapag natalo ang sinuman sa inyo.


********

Mahirap talagang itigil ang bagay na nakasanayan na pero kailngan din kasi ng disipilina para sa tigilan na ng bisyo na inyong kinalakihan.
Siguro habang bata ka pa ay hindi mo papakinggan ang mga paalala ng mga taong concern sayo tulad ng mga magulang mo o mga kaibigan mo na niyayaya ka sa tigilan ang paninigarilyo pero kung dumating ang araw na makikita mo na ang anak mo ang naninigarilyo kahit na nararanasan at alam mo na ang masamang epekto dulot ng paninigarilyo ay malaiintindihan mo na rin siguro ang gusting ipahiwatig sayo.

Sanayin nyo lang ang inyong sarili na tigilan ang paninigarilyo dahil ito rin ay para sa inyo.
At kung pasaway ka talaga at gusto mo pa ring manigarilyo ay gawin mo nang ulam ito sa kanin at kumain ka na ng apoy.

(katabi nanaman ako na nagyoyosi, isusumbong ko na ito sa MMDA eh.)